“MİLLETİN ŞAHLANMIŞ İMANI” BURSALI İLK MİLLİ HATİP ÖMER NACİ BEY

Milli Hatip Ömer Naci, İbrahim Alaaddin Gövsa’nın bizim de benimsediğimiz tanımıyla; “Edebiyatla etrafıyla uğraşmağa zaman bulamamış, bir şair ve edip olmaktan ziyade, ülkü uğrunda ateşli bir vatan adamı sıfatıyla iz bırakan’’ bir şahsiyettir.

Manastır Askeri İdadisi’nde dönem arkadaşı olan Mustafa Kemal’de şiir, edebiyat ve hitabet ilgisi uyandıran Ömer Naci, idealleri doğrultusunda sınır tanımayan bir karaktere sahiptir. Sahip olduğu bu kişilik yapısı nedeniyle öğrencilik yıllarında arkadaşlarının hatıralarında; kavgacı, zulüm ve istibdada karşı çıkan, mazlum ve zayıfın yanında olan mücahit bir vatanperver olarak iz bırakmıştır.

Lord Kinross ‘Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu’ adlı kitabında onunla ilgili şunları yazmıştır:

“Ömer Naci, yazdığı şiirleri yüksek sesle okumaktan hoşlanırdı. Mustafa Kemal bunları dinliyor ve kelimelerin ahengi, ona çocukluğunda öğrendiği Rumeli türküleri gibi zevk veriyordu. Ömer Naci, ona, okumak için kitaplar vermiş, Mustafa Kemal de böylece, edebiyat diye bir şeyin varlığını öğrenmişti. Şiirle ilgilenmeye başladı. Hatta kendi de biraz yazmayı denedi ama matematik öğretmeni onu bu hevesten vazgeçirdi.”

“TARİH OKU”

Başka bir hatırat da ise Mustafa Kemal şu anısını paylaşır;

“Ömer Naci benim kitaplarıma o kadar istihfafla baktı ki, mahcubiyetten kıpkırmızı oldum. Bana; ‘Öyle şeyler okumak ayıptır, tarih oku ve güzel söz söylemeye alış.’ Dedi. Türkçe’ de istediğiniz klasikleri bulmak hemen hemen imkânsızdı. Fransızca öğrenmeye o vakit azmettim. Tatilde Selanik’teki Frere’ler mektebinin ikmal sınıfına devam ettim. Ders senesi başında okuduğumu anlar bir Fransızca ile idadiye döndüm. Fakat yeni bir kitabet hocası gelmişti. Bizim Ömer Naci ile edebiyat ve hitabet ile uğraştığımızı anlayınca; “Siz asker olacaksınız, edebiyat ve hitabet size göre değildir, diye bizim yolumuzu tenkit etti. Bundan sonra Ömer Naci ile biz tatil günleri gizli bir yere gider birbirimize karşılıklı nutuklar irat ederdik.”

1878 yılında Bursa’da dünyaya gelmiş, anne ve babasını çok erken yaşlarda kaybetmesinden ötürü İstanbul’da yaşayan bir ailenin yanında evlatlık olarak büyümüştür. Milli Hatibimiz, Bağdat İdadisi’nde eğitim hayatına başlamış ardından Bursa Işıklar Askeri İdadisi ve Manastır Askeri İdadisi ile eğitimini tamamlamıştır. Öğrencilik hayatı boyunca Namık Kemal ve Tevfik Fikret’in şiirlerini hayranlıkla takip etmiştir.

İddiacı kimliği hayatının her alanında olduğu gibi evliliğinde de kaynak teşkil etmektedir. Arkadaşları ile girdiği iddia sonunda, kumandanlarının kızı olan Emine Hanım ile dünya evine girmiştir.

EDEBİYATA İLGİSİ HEP VARDI

Askerlik hayatına, 1902 yılında, öz anne ve babasının memleketi olan Balkanlarda (Üsküp) , piyade teğmen olarak başlamış, 1905 yılında İtalyan General Georgi Paşa’nın yaverliğini yapmıştır. Bu görevinde, Paşa ile birlikte Jandarma Örgütü’nün düzenlenmesinde görev almıştır. Bu esnada, edebiyat ile ilgisini hiç kesmeyen hatip, çeşitli dergilerde yazılar yazmıştır. Bu yazılar, Musavver Fen-Edebiyat Dergisi, Servet-i Fünun Dergisi, Şurayı Ümmet ve Çocuk Bahçesi Dergisi’nde şiir ve makaleler halinde yayınlanmıştır. Aynı zamanda sosyal toplum çalışmalarına da katılan Ömer Naci, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti ve İttihat Terakki Cemiyeti üyesiydi. Arapça, Farsça ve Fransızcayı iyi bilmesinden ötürü 1907 yılında Paris’e gitti. 1911-1912 yıllarında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde yönetim kurulu üyeliği yapması ve sıkı bir muhalif olması nedeniyle Kafkas Cephesi ve İran’da çeşitli görevlere tayin edildi.

Fethi Tevetoğlu’nun aktardığına göre Ömer Naci, önde gelen ittihatçıları şöyle tasnif eder:

‘’İttihat ve Terakki kırk mecnundan mürekkep bir heyettir. Talat aklü’l mecanin, Hüseyin Cahit kalemü’l mecanin, Ziya Gökalp kitabü’l mecanin, Kara Kemal hesabü’l mecanin, Enver seyfü’l mecanin, ben lisanü’l mecanin, Yakup Cemil de mecnunü’l mecanindir.’’

ADINA YAZILMIŞ ŞİİR

1913 yılında gerçekleşen Bab-ı Ali baskını esnasında, ‘Milleti gündüz gözüyle darbeye çağıran adam’ namıyla aktif yer aldı. Özellikle Kafkasya ve İran’daki çalışmalarda, Teşkilat-ı Mahsusa görevlisi olarak ‘Adı darda olan Türklere ferahlık, düşmanlara korku salan’ fedailikler sergiledi.

Adına yazılan şu şiir, kendisi ve hatipliği hususunda biraz daha bilgi edinmemize fırsat sunmaktadır;

O bir kalbdi, şen bir fikirdi!

Sevdiği vatandı, sevgisi birdi,

Şairden ziyade o bir şiirdi,

Yaşayan bir gaza destanıydı o!

Sözleri Kuran’dı, gözleri miraç,

Halk onun Tanrı’sı, o halka yalvaç,

Doymadı ölmeğe, ah gitti aç,

Aşkının bin kere kurbanıydı o

O, yalnız bir hatib, bir merd değildi!

O, yalnız milletle hem-derd değildi!

Ferd olsa yanmazdım, bir ferd değildi,

Milletin Şahlanmış imanıydı O !

Ziya Gökalp’in işte bu şiirinde, ‘Milletin şahlanmış imanı’ olarak tanımladığı Ömer Naci 38 yıllık kısa ömrünün sonunda, kendisi için yazılan;

‘’Kafkas yolunda ister idin sen feday-ı can

Allah verdi matlabına hayyiz-i husul’’

Dizeleri ile birlikte geçirdiği tifüs hastalığından kurtulamayarak hayata gözlerini yumdu. Bursalı İlk Milli Hatibimiz Ömer Naci’nin ebedi istiraatgahı Kerkük’teki şehitlikte yer almaktadır.

Her nutkunun sonunda tekrar ettiği şu dizelerle yazımıza son verelim;

Vatan ne Türkiye’dir Türklere, ne Türkistan

Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir

Turan!

KAYNAK:

1. ÖMER NACİ, Prof.Dr. Mehmet ARSLAN, 2014
2. MİLLİ HATİP ÖMER NACİ, Muhsin KIZILKAYA