BURSA NELERE ŞAHİT OLMADI Kİ!

Haldun Dormen’in kurduğu Dormen Tiyatrosu, Türk Tiyatro Tarihi’nde mümtaz bir yeri vardır. Yaklaşık yarım asır boyunca İstanbul’dan Anadolu’ya şehir şehir gezerek oyun sahnelemiş, buradan yetişen oyuncular efsaneleşmiştir. Size altmış yıl önce Bursa’da meydana gelen sahte Dormen Tiyatrosu’nu anlatmak istiyorum.

Dormen Tiyatrosu Şahane Züğürtler komedisini 10 Mayıs 1964’te matine 18.00’da ve suare 21.15’te olmak üzere Tayyare Sineması’nda iki kere sahneler. Jacquel Deval’ın yazdığı oyunu, Haldun Dormen yönetir. Müziklerini Bülent Arel, koreografiyi Ömer Sezer yapar. Tiyatro, Bursa’dan sonra Eskişehir’e gider.

Gerçek Dormen Tiyatrosu Eskişehir’e giderken, aynı isimle beşi erkek, beşi kadından oluşan bir topluluk, Şahane Züğürtler adıyla bir oyunu 8 Mayıs’ta Karacabey’de akşam, 9 Mayıs’ta matinede, 10 Mayıs’ta ise Mustafakemalpaşa’da[2] sahneler. Oyunu Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçelerine Öğretmenler Derneği getirmiştir. Topluluk kötü bir oyun sahneleyince seyirciler tepki gösterir. 12 Mayıs 1964 tarihli Karacabey Meltem gazetesinde Öğretmenler Derneği’ni çok sert şekilde eleştirilir. Fiyasko, rezalet olarak nitelendirilir.

 TİYATRO BU MU?

Aynı gazetenin bir gün önceki nüshasında “Dormen Tiyatrosu Bu Mu?” başlıklı İmzasız yazı yayımlanır:

“İki hafta öncesinden, ilçemize Dormen Tiyatrosu’nun geleceği ve bu yıl İstanbul’da tutulan ‘Şahane Züğürtler’ komedisini oynayacağı ilan ve reklam edilmişti.

Tiyatro sever hemşehriler bu habere sevinmiş, tiyatro biletlerini ‘6 lira olmasına rağmen’[1] kapışmışlardı. Cuma akşamı seçkin bir seyirci topluluğu salonu doldurmuştu. Perde açıldı. Dormen Tiyatrosunu görmeğe gelenler, karşılarında Dormen tiyatrosunda “haydi perdecilik demeyelim de” ancak figüranlık yapabilecek kadar müptedi erkekli dişili 10 genç gördüler!

Oynadıkları oyun da, ‘Şahane Züğürtler’ değil, uydurma bir oyundu.

 Perde araları 40 dakika süren üç perdelik bu saçma sapan oyun esnasında bir tek değerli espri, artistik hareket yoktu. Sözüm ona artistlerden birisi mütemadiyen ‘Vah Ercan Vah ..’ diyerek bağırarak seyirciyi güldürmeğe çalıştı durdu.

Seyircilerin pek çoğu nezaketlerinden ötürü oyunu sonuna kadar takip ettiler, kalkıp gidenler de oldu.

Oyun sonunda seyircilere hitap eden bir oyuncu, iyi oynıyamadıklarının sebebini, sahneye merdiven dayayıp açılan ve kapatılabilen yırtık sahne perdesine yükletti!

 YARGI SÜRECİ

  Hakikatte, bu tiyatro topluluğuna göre sahne ve perde; sahne ve perdeye göre de tiyatro turupu birbirine çok denkti!

  Dormen Tiyatro geliyor, falan meşhur piyesi oynıyacak diye 6 liraya bilet satan organizatör öğretmenler Derneğine, Halkın alay edilircesine aldanmaması için bu işlerde daha dikkatli, titiz ve ciddî davranmasını tavsiye ederiz.

Dormen Tiyatrosunu da, ismini bu derme çatma tiyatro ekibinin kullanmasına müsaade ettiği için ayıplarız doğrusu…                           

Karacabey Öğretmenler Derneği sahte Dormen Tiyatrosu’nu mahkemeye verir. Gerçek Dormen Tiyatrosu, bir hafta sonra açıklama yapar. Bu topluluğun kendileriyle ilgili olmadığını, bu durumu sahtekârlık olarak nitelendirir. Gerçek Dormen Tiyatrosu, Bandırma’da 15 Temmuz 1964’te oyun sahneleyince, Karacabey Meltem gazetesi, Karacabey Öğretmenler Derneği’ni eleştirmeye devam eder.

FELAKET BİR OYUN

Haldun Dormen Yaşlanmaya Vaktim Yok adlı kitabında o günleri anlatır:

 “Altmışlı yılların ortalarında bile, Dormen Tiyatrosu’ndan oyunlara içkili gelmesi nedeniyle uzaklaştırılmış bir aktör, etrafına topladığı birkaç kişiyle bir Anadolu turnesi ayarlamış ve Dormen Topluluğu adıyla orada burada temsiller(!) vermeye kalkışmıştı. Üstelik o sırada tiyatromuzda büyük bir başarıyla oynanan Şahane Züğürtler (Tovarich) oyununu oynayacağını ilan ediyor, oyun İstanbul’da çok tutmuş olduğu için de biletleri ekmek peynir gibi satıyordu. Gece oyun başlamadan önce perdenin önüne çıkıp; ‘Sevgili seyirciler maalesef bu gece sizlere ilan ettiğimiz Şahane Züğürtler oyununu sergileyemeyeceğiz, çünkü başrolleri oynayan Haldun Dormen ve Ayfer Feray, aramızdaki bir anlaşmazlık nedeniyle yarım saat önce topluluğumuzu bırakıp İstanbul’a döndüler,’ diyordu. Bütün bunları Çin’de bu olaya tanık olan sevgili dostum rahmetli Şükran Güngör’den duymuş ne yapacağımı şaşırmıştım. Sonunda savcılık aracılığıyla bu inanılmaz rezaleti durdurabildim, ama ne yazık ki yüzlerce, belki de binlerce seyirci Şahane Züğürtler adı ile kandırılmış, onun yerine felaket bir oyun seyretmişti.”